Cene nekretnina eksplodirale, kirije gutaju plate: Hrvati se "hvataju za glavu"

Rast cena nekretnina i kirija u Hrvatskoj i Evropi postao je jedan od najvažnijih društveno-ekonomskih izazova današnjice. Tokom poslednjih deset godina, tržišta nekretnina širom Evropske unije beleže snažan rast cena stanova za kupovinu, često znatno brži od rasta realnih prihoda građana. Zbog toga je sve većem broju ljudi sopstveni dom postao nedostižan.

Prema podacima Evrostata, cene kuća u EU porasle su za oko 60 odsto u periodu od 2010. do 2025. godine, dok su ukupni troškovi stanovanja, uključujući zakup, značajno povećani u većini država članica.

Teme za vas

U Hrvatskoj se ovaj trend oseća posebno snažno. Ponuda stanova u većim gradovima ne prati potražnju, što dodatno gura cene i kirije naviše. Analize domaćih statističkih podataka pokazuju da Hrvatska beleži jednu od najviših stopa rasta cena nekretnina u Evropskoj uniji, naročito u Zagrebu i priobalnim gradovima. Istovremeno, zakupnine nastavljaju da rastu, zbog čega građani sve veći deo prihoda izdvajaju za stanovanje, što najviše pogađa mlade i osobe sa nižim primanjima.

Zbog ovakvog razvoja situacije, vlasti su bile primorane da reaguju. U Hrvatskoj je usvojen Nacionalni plan stambene politike do 2030. godine, čiji je cilj povećanje ponude stanova, aktiviranje praznih nekretnina i regulacija tržišta zakupa kako bi se ublažio rast troškova stanovanja. Na nivou Evropske unije, Evropska komisija je predstavila novi plan za priuštivo stanovanje, koji predviđa podsticanje izgradnje, regulaciju kratkoročnog izdavanja i jaču koordinaciju stambenih politika među državama članicama. Dugotrajna stambena kriza tako je prepoznata kao jedno od ključnih društvenih i ekonomskih pitanja u Evropi.

Kočnica rasta kirija u širem području Minhena

Minhen i brojne druge opštine u Bavarskoj spadaju među najskuplja mesta za život u Nemačkoj, ali bi nova mera trebalo da ublaži pritisak na podstanare. U ukupno 285 bavarskih gradova i opština ubuduće će važiti takozvana „kočnica rasta kirija“ (Mietpreisbremse), dok ih je do sada bilo 208.

Time se tržište stanova u oko 14 odsto od ukupno 2.056 bavarskih opština smatra napetim, saopštio je ministar pravde Bavarske Georg Ajzenrajh (CSU) nakon sednice vlade. U tim područjima ograničava se prekomerno povećanje kirija – prilikom novog izdavanja postojećih stanova, zakupnina ne sme biti veća od 10 odsto u odnosu na uobičajenu lokalnu referentnu kiriju. Takođe je produžen i rok zaštite od otkaza u slučaju prodaje iznajmljenih stanova kao etažnih jedinica.

Od 1. januara dodatnih 100 opština biće uvršteno na listu područja sa napetim tržištem stanova, pre svega u širem području Minhena i u regionu bavarskog Oberlanda. Reč je uglavnom o ruralnim sredinama. U okrugu Fürstenfeldbruk na listi je čak 13 opština, u Erdingu deset, u Frajzingu sedam, u Bad Tölc-Volfraćshauzenu šest, u Dahauu pet, dok je u okrugu Ebersberg obuhvaćena opština Mozah. Među novim područjima nalaze se i turistički opterećena mesta poput Garmiš-Partenkirhena i Gmunda na jezeru Tegernze. Istovremeno, 23 opštine su uklonjene sa spiska, piše Fenix magazin.

- Ljudi sa prosečnim primanjima, stariji građani i porodice moraju i dalje moći da priušte život u velikim urbanim sredinama. Kočnica rasta kirija je za to važno sredstvo - izjavio je Ajzenrajh, naglašavajući da je neophodno stvarati više pristupačnog stambenog prostora.

Nakon što je novi Bundestag produžio pravni osnov za primenu ove mere do kraja 2029. godine, bavarska vlada je usvojila novu verziju Uredbe o zaštiti zakupaca. Područja sa napetim tržištem stanova utvrđena su kroz višefazni postupak i stručne analize. Ajzenrajh je ponovo pozvao na oštriju borbu protiv lihvarskih kirija, ističući da se Bavarska za to zalaže i na saveznom nivou, putem Bundesrata.

(Telegraf Biznis/Fenix Magazin.)