Gigant Jugoslavije na ivici otpuštanja 1000 radnika zbog Trampovih carina: Šta sleduje?

Koliko god robna razmena Hrvatske i Sjedinjenih Američkih Država imala mali udeo u ukupnom izvozu i uvozu roba, konkretne najave američke administracije o carinama za neke od najvećih domaćih izvoznika na američko tržište predstavljaju značajan udar. Prema dosadašnjim reakcijama, to posebno važi za HS Produkt kojem američko tržište nosi oko 70% izvoza, odnosno biznisa.

Karlovačka kompanija stoji iza praktično celokupnog izvoza revolvera i pištolja u SAD, koji je 2024. godine premašio 90,7 miliona evra. To predstavlja oko 11% ukupnog hrvatskog izvoza na američko tržište. HS Produkt iz Karlovca spada među tri najveća proizvođača pištolja na svetu. Između 70 i 80% njihovih proizvoda odlazi kod "Uncle Sama". Direktor karlovačkog giganta Željko Pavlin otkrio je za Večernji list da bi ih carine od 20% mogle ozbiljno uzdrmati.

Teme za vas

Rekao je da bi zbog carina mogli otpustiti i do 1000 radnika od ukupno njih 1920. Objasnio je da Washington ima trgovinski suficit prema EU kada je u pitanju oružje.

– Naš proizvođač ima dugogodišnjeg partnera u poznatom američkom proizvođaču "Springfield Armory", koji prodaje hrvatske proizvode kao deo svog brenda, pa mu je posao s HS Produktom važan i finansijski. A oni imaju i posebno dobre odnose sa republikanskom, dakle i Trumpovom administracijom – rekao je Pavlin za Večernji list.

Visoka koncentracija

Iako je izvoz lekova ukupno veći, farmaceutske kompanije su delimično zbog izuzetaka u okviru američke politike recipročnih tarifa, ali i zbog činjenice da im je izvoz raspršen na veliki broj tržišta, ipak manje direktno pogođene carinskim ratom. Lekovi imaju najveći udeo u hrvatskom izvozu u SAD – prošle godine iznosio je više od 27%, lekova je izvezeno za više od 220 miliona evra. Ukupno gledano, u strukturi izvoza, kao i uvoza, jedno od važnijih obeležja je relativno visoka koncentracija.

Na primer, na strani izvoza u SAD više od tri četvrtine njegovog finansijskog iskaza odnosi se na samo šest grupa proizvoda, dok se kod uvoza čak 72% ukupnog odnosi na samo jednu kategoriju proizvoda – gasovite ugljikovodike, odnosno LNG. U preostalom uvozu sa američkog tržišta, više od 10 miliona evra vrednosti uvoza prošle godine ostvareno je samo kod medicinskih instrumenata i aparata (nepunih 15 miliona evra) te turbomlaznih motora, odnosno plinskih turbina (10,8 miliona). Krvni preparati, mašine…

Isto tako, jasno je da je samo kod 40-ak grupa proizvoda uvoz iz SAD-a prošle godine premašio vrednost od milion evra. Istovremeno, u izvozu je to bio slučaj sa 60-ak grupa proizvoda (prema kombinovanoj nomenklaturi KN4 Državnog zavoda za statistiku). Na strani hrvatskog izvoza, drugi najveći je izvoz veštačkih vlakana, kojih je lani u SAD plasirano u vrednosti od 143,7 miliona evra, a među tri najveća izvozna aduta bili su i krvni preparati za terapijsku, profilaktičku ili dijagnostičku upotrebu, te antiserumi i vakcine, kojih je izvezeno za gotovo 96 miliona evra.

Više od deset miliona evra izvoza ostvareno je još u izvozu mašina za obradu i preradu gume i plastike (plastičnih masa) kojih je u SAD plasirano za nepunih 35 miliona evra. Usto, nešto više od 27 miliona evra izvoza realizovala su domaća preduzeća od prodaje kalupa za ljevaonice kovina i modelnih ploča.

HS Produkt je počeo sa radom još u bivšoj Jugoslaviji. Kompanija je osnovana 1991. godine u Karlovcu, ali je njen osnivač, Zvonimir Pavlin, pre toga radio u industriji oružja u bivšoj Jugoslaviji. Tokom 1980-ih, Pavlin je bio angažovan u proizvodnji oružja u tadašnjoj jugoslovenskoj vojsci, a HS Produkt je nastavio proizvodnju pištolja i drugih vatrenih oružja nakon raspada Jugoslavije.

Danas je HS Produkt jedan od vodećih proizvođača pištolja u svetu, a njihov najpoznatiji proizvod, pištolj HS2000, postao je prepoznatljiv i koristi se širom sveta. Kompanija je tokom godina uspela da se etablira na tržištu, a njeni proizvodi izvoze se u mnoge zemlje, uključujući Sjedinjene Američke Države.

(Telegraf Biznis/Poslovni)