Srpska "kuća na drumu" kao prijateljsko tlo za uspešne kineske investicije

Kina je dobro procenila, a Srbija pametno prihvatila "ruku" intenzivne ekonomske saradnje

Sa pokretanjem inicijative Pojas i Put 2013. godine, Kina je postala jedan od najvažnijih aktera na polju međunarodnih ekonomskih odnosa. Inicijativa Pojas i put je omogućila Kini da poveća svoje prisustvo u različitim regionima sveta, uključujući i Evropu. Srbija je u protekloj deceniji iskoristila šansu da postane predvodnik saradnje Zapadnog Balkana sa Kinom.

Jačanjem i produbljivanjem međudržavne i političke saradnje, koja je u osnovi našeg iskrenog prijateljstva, Srbija je intenzivno razvijala odnose sa Kinom i u oblasti ekonomije, kulture i bezbednosti. Kad se pomene ekonomska saradnja sa Kinom, verovatno svaki građanin Srbije pomisli na izgradnju Pupinovog mosta između Zemuna i Borče, moderne autoputeve (Koridor 11, Beograd-Zrenjanin-Novi Sad) i brzu prugu Beograd-Budimpešta, zatim na kinesko preuzimanje i investicije u Železaru Smederevo (2016.g.), RTB Bor (2018.g.), kao i na niz greenfield investicija, poput novih fabrika u Zrenjaninu (jedna od najvećih fabrika automobilskih guma na svetu), Loznici, Nišu, najavljene industrijske parkove u Borči i Smederevu, ulaganja u unapređenje domaćeg IT sektora i izgradnju digitalne infrastrukture u različitim sektorima privrede i društva...

Naravno, industrijski projekti mogu imati uticaj na životnu sredinu, ali to takođe ostavlja prostora da kroz tehnološku saradnju sa Kinom, najvećim inovatorom upravo u tom polju, unapredimo zaštitu životne sredine ne samo njihovih nego i srpskih projekata.

Kina je dobro procenila, a Srbija pametno prihvatila “ruku“ intenzivne ekonomske saradnje, koja je bazirana na racionalnim ekonomskim investicionim odlukama kineske države, banaka i pojedinačnih preduzeća. I po tom osnovu se srpska investiciona otvorenost prema kineskim ulaganja uopšte ne razlikuje od sličnog stava šire gledano evropske, posebno nemačke i niza regionalnih privreda.

Luku Hamburg danas nazivaju “kineska luka“ (zbog ogromnog broja kontejnera iz Kine), kineski privrednici sve više ulažu u najmodernija nemačka i francuska preduzeća (IT, robotika), grčke i italijanske luke, grade puteve, mostove, hidro i termoelektrane u Makedoniji, Crnoj Gori, BiH i Hrvatskoj.

Ekonomsko povezivanje Zapada sa Kinom decenijama je dominantno teklo kroz premeštanje proizvodnje zapadnih korporacija u Kinu. S vremenom globalni lanci snabdevanja izmedju Zapada i Istoka su postali neraskidivi, kineska privreda je integrisana u svetsku privredu a svojim energičnim i dugotrajnim rastom nedavno je stasala u dominantnu izvoznu svetsku privredu. To je podizalo tehnološka i menadžerska znanja i povezanost kineskih firmi sa svetskim tržištima i tom procesu se danas ubrzano priključuje i Srbija.

Posmatrano na duži rok, u odnosu na ukupnu vrednost kineskih investicija u Srbiji još su značajnija kineska tehnološka rešenja, raspoloživost konekcija na svetskom nabavnom i prodajnom tržištu (što snižava troškove nabavke sirovina i podiže obim proizvodnje i prodaje), menadžerska rešenja (posebno kod velikih, nekadašnjih državnih srpskih kompanija), kao i kulturoška veza i razumevanje naših stručnih i vrednih radnika sa prijateljima iz Kine. Zato ne iznenađuju vrhunski rezultati HBIS Grupe (Smederevo) koja je za samo 2-3 godine postala vodeći srpski izvoznik (sa maksimalnom proizvodnjom od 2 miliona tona čelika), a ni to što je RTB Bor stabilizovao poslovanje i što će nakon novih investicija od preko 700 mil eur u proizvodnju i zaštitne filtere ostvariti još bolje poslovne rezultate uz očuvanje životne sredine; što će Shadong Linglong, proizvođač svake treće gume ugrađene u svim svetskim automobilskim kućama, proizvoditi gume u Zrenjaninu... 

Srbija je geopolitički južna kapija Evrope, na raskrsnici infrastrukturnih i trgovinskih puteva, sa prijateljski raspoloženim stanovništvom i veoma je pogodna za kineske investicije. To potvrđuju dobri rezultati u novom zapošljavanju kod kineskih firmi u Srbiji (bez otpuštanja), rast prihoda, proizvodnje i izvoza kineskih firmi iz Srbije, što značajno doprinosi rastu domaćeg BDP-a. Postigli smo win-win situaciju, saradnja u kojoj dobijaju svi ekonomski akteri. Uz izvanredne političke odnose, koje ilustruje i pravovremena pomoć Kine srpskom zdravstvu tokom pandemije, možemo konstatovati da su mogućnosti za nove kineske investicije u Srbiji praktično neograničene.

(Autor: Prof. dr Slobodan Aćimović, Ekonomski fakultet Univerziteta u Beogradu)