Srbija sprema porez na uvoz proizvoda sa visokim CO₂: CBAM stiže 2026. godine

U susret uvođenju CBAM (Carbon Border Adjustment Mechanism) odnosno mehanizma oporezivanja proizvoda prema količini utrošenog ugljenika za njihovu proizvodnju prilikom uvoza na tržište Evropske unije (EU), čija puna primena počinje 1. januara 2026. godine, u Srbiji su pripremljena dva zakonska predloga koja regulišu ovu oblast i koja su ušla u skupštinsku proceduru.

Reč je o Predlogu Zakon o porezu na uvoz ugljenično intenzivnih proizvoda i Predlogu Zakona o porezu na emisije gasova sa efektom staklene bašte, koji bi trebalo da se primenjuju od 1. januara sledeće godine.

Teme za vas

Predlogom Zakona o porezu na uvoz ugljenično intenzivnih proizvoda utvrđuje se porez na uvoz ovakvih proizvoda, pri čemu se ugljenično intenzivnim proizvodima smatraju gvožđe i čelik, cement, đubrivo i aluminijum.

Porez se obračunava i plaća na uvoz ugljenično intenzivnih proizvoda u Srbiju a poresku osnovicu za obračun poreza čini ukupna količina emisije ugljen-dioksida koja je nastala tokom procesa proizvodnje ugljenično intenzivnih proizvoda, a koje je poreski obveznik uvezao u Srbiju.

Iznos poreza je četiri evra za jednu tonu ugljen-dioksida, u dinarskoj protivvrednosti.

Ovaj zakon, kako se navodi u razlozima za njegovo donošenje, uvodi se radi uspostavljanja fiskalnog mehanizma kojim se obezbeđuje oporezivanje i jednak tretman ugljenično intenzivnih uvoznih proizvoda na domaćem tržištu.

Dodaje se da je s obzirom na planirano uvođenje poreza na emisije gasova sa efektom staklene bašte u Srbiji, cilj zakona obezbeđivanje ravnopravne konkurentnosti pod jednakim uslovima na tržištu Srbije, uz istovremeno podsticanje smanjenja emisija i unapređenje zaštite životne sredine.

Predlogom Zakona o porezu na emisije gasova sa efektom staklene bašte uvodi se porez na emisije ovih gasova a to su ugljen-dioksid, azot-suboksid i perfluorouglenici.

Porez se obračunava i plaća na oporezivu količinu gasa a odnosi se na pet delatnosti i to proizvodnju veštačkih đubriva i azotnih jedinjenja, zatim cementa, proizvodnju sirovog gvožđa, čelika i ferolegura, kao i aluminijuma ali i električne energije.

Zakon o porezu na emisije gasova sa efektom staklene bašte, greenhouse gases, odnosno GHG, donosi se radi uspostavljanja fiskalnog mehanizma koji omogućava sistemsko smanjenje emisija GHG, kroz ekonomsku internalizaciju eksternih ekoloških troškova.

Kroz ovaj fiskalni mehanizam obezbeđuju se sredstva u budžetu Srbije a koja se mogu iskoristiti za podsticanje investicija u vezi sa zelenom tranzicijom, navodi se u obrazloženju i dodaje da zakon ima za cilj, smanjenje emisija GHG, podsticanjem firmi da usvajaju tehnologije sanižom emisijom, usklađivanje sa međunarodnim klimatskim politikama, posebno u kontekstu pregovaračkog poglavlja 27, koje se odnosi na životnu sredini i otvoreno je 2021. godine.

Cilj je i uspostavljanje principa da emiter, odnosno zagađivač plaća troškove kao i stvaranje javnih prihoda koji mogu biti investirani u projekte zelene tranzicije.

(Telegraf Biznis/Tanjug)