Turbulentni odnosi velikih sila: Četiri vladara sveta upravo imaju sudbonosni obračun koji menja tok istorije

Od Prvog svetskog rata do danas, ekonomija, trgovina i carine između Sjedinjenih Američkih Država, Nemačke, Velike Britanije i Kine prošle su kroz značajne promene. Trgovinske carine danas, naročito u kontekstu trgovinskog rata između SAD i Kine, nastavljaju da oblikuju globalne ekonomske tokove.

S obzirom na istorijske odnose, ekonomske blokade, kao i ekonomske zavisnosti koje su nastale tokom ratova, ovi odnosi danas odražavaju kompleksnu igru interesa, koja je oblikovana prošlim iskustvima i savremenim izazovima.

1. Ekonomija i trgovina tokom Prvog svetskog rata

Sjedinjene Američke Države (SAD):

Tokom Prvog svetskog rata, ekonomski status Sjedinjenih Američkih Država značajno se promenio. Iako su SAD u početku bile neutralne, ekonomija je bila u velikoj meri zavisna od izvoza, posebno sa saveznicima kao što su Velika Britanija i Francuska. Američki krediti i trgovinske isporuke oružja, municije, hrane i druge opreme bile su ključne za saveznike, što je omogućilo Sjedinjenim Državama da postanu ekonomski i finansijski lideri sveta. Trgovinske carine i embargo na zemlje koje su bile deo neprijateljskog bloka, poput Nemačke, bile su važne mere ekonomskog pritiska.

Velika Britanija:

Velika Britanija je tokom Prvog svetskog rata bila ekonomski iscrpljena, i to je rezultiralo velikim dugovima prema Sjedinjenim Državama, koje su im bile glavni kreditori. Britanija je bila potpuno zavisna od uvoza hrane i opreme, dok je veliki deo njene industrije bio preusmeren na ratnu proizvodnju. Trgovinske barijere bile su visoke, a na globalnoj sceni Britanija je imala ključnu ulogu u održavanju pomorskih blokada, što je ozbiljno ometalo trgovinu sa zemljama koje su bile deo Centralnih sila (Nemačka, Austrougarska).

Nemačka:

Nemačka je tokom Prvog svetskog rata bila pod teškim trgovinskim embargom, a njen ekonomski sistem je bio u velikoj meri vojno orijentisan. S obzirom na to da je bila deo Centralnih sila, Nemačka se suočavala s ozbiljnim nedostatkom resursa i opreme zbog blokade saveznika. Ekonomija Nemačke bila je u velikoj meri ovisna o domaćoj proizvodnji, dok je ratna proizvodnja bila prioritet. U periodu posleratnih godina, Nemačka je bila pogođena ogromnim reparacijama i velikom inflacijom.

Kina:

Kina je tokom Prvog svetskog rata bila formalno neutralna, ali je bila duboko pod uticajem zapadnih sila, posebno Velike Britanije i Japana. Ekonomija Kine bila je agrarna i slabo razvijena, ali je tokom rata Kina izvozila resurse poput hrane i sirovina. Kina nije imala značajan udeo u globalnoj trgovini tokom Prvog svetskog rata, ali je nakon rata doživela političke promene koje su uticale na njen ekonomski razvoj.

2. Ekonomija i trgovina tokom Drugog svetskog rata

Sjedinjene Američke Države (SAD):

SAD su postale ekonomska supersila tokom Drugog svetskog rata, jer su većinu rata proživele u periodu ekonomske ekspanzije. Proizvodnja oružja, municije, vozila i hrane bila je na vrhuncu, a ekonomija je u potpunosti bila preusmerena ka ratnoj industriji. Trgovina je bila snažno usmerena ka saveznicima, dok su carine i embargi bili uvedeni za zemlje Osovine (Nemačka, Italija, Japan). SAD su takođe postale najveći kreditor i dobavljač za savezničke snage, što je imalo dugoročne ekonomske posledice na međunarodni sistem.

Velika Britanija:

Velika Britanija je bila pod velikim ekonomskim pritiscima tokom Drugog svetskog rata. Britanija je, kao i tokom Prvog svetskog rata, bila zavisna od uvoza i pomorske trgovine. Međutim, tokom rata je morala da se oslanja na pomoć SAD, posebno u smislu kredita i vojnih isporuka. Britanska ekonomija je bila iscrpljena ratom, a posleratni period je označen velikim dugovima prema Sjedinjenim Državama. Ove dugove je trebalo izmiriti, što je kasnije uticalo na britansku ekonomiju i njen položaj u svetu.

Nemačka:

Nemačka je tokom Drugog svetskog rata bila dominantna ekonomska sila u Evropi pod nacističkim režimom. Ekonomija Nemačke bila je u potpunosti usmerena na ratnu proizvodnju. Nemačka je koristila prisilnu radnu snagu iz okupiranih zemalja, a trgovinske barijere bile su visoke prema saveznicima. Međutim, u samom kraju rata, Nemačka je bila potpuno poražena, a njena ekonomija uništena. Posle rata, Nemačka je bila podeljena na Zapadnu i Istočnu, što je imalo dubok uticaj na njen ekonomski razvoj.

Kina:

Kina je tokom Drugog svetskog rata bila pod napadima Japana, što je značajno uticalo na njenu ekonomiju. Sjedinjene Države su pružile značajnu pomoć Kini u borbi protiv japanske agresije. Međutim, Kina je bila politički podeljena, jer su se sukobljavali nacionalisti pod vođstvom Čang Kaj-šeka i komunisti pod vođstvom Mao Ce Tunga. Nakon rata, Kina je ušla u period građanskog rata, što je dodatno usložnilo njen ekonomski oporavak.

3. Savremeni ekonomski odnosi i carine (danas)

Sjedinjene Američke Države (SAD):

Sjedinjene Države su i danas ključna ekonomska sila, ali suočavaju se s velikim trgovinskim deficitima, posebno u odnosu na Kinu. Trampova administracija je uvela visoke carine na kineske proizvode u okviru trgovinskog rata, pokušavajući da smanji deficit i natera Kinu da poštuje međunarodne trgovinske norme. Takođe, SAD su uvele carine na čelik i aluminijum, ponekad koristeći ekonomske i političke mehanizme za pritisak na druge zemlje.

Velika Britanija:

Britanija je, nakon Brexita, imala izazov da ponovo izgradi svoje trgovinske veze. Ekonomija je podložna promenama, ali Britanija ostaje važan globalni finansijski centar. Velika Britanija i SAD zadržavaju bliske trgovinske odnose, iako se Britanija suočava sa izazovima vezanim za izlazak iz EU i prilagođavanje novim trgovinskim pravilima.

Nemačka:

Nemačka je ključna ekonomija unutar Evropske unije i jedan od najvećih trgovinskih partnera za SAD. Ipak, sa rastućim uticajem Kine, Nemačka je prisiljena balansirati između svojih odnosa sa Sjedinjenim Državama i Kinezima. Carinske politike EU često se direktno odražavaju na Nemačku, posebno u pogledu uvoza i izvoza u okviru globalnih trgovinskih tokova.

Kina:

Kina je danas druga najveća ekonomija na svetu i ključni trgovinski partner mnogim zemljama, uključujući SAD. Trgovinske carine koje je Tramp uveo na kineske proizvode izazvale su značajne trgovinske napetosti, ali Kina se i dalje smatra globalnim centrom proizvodnje. S obzirom na rastuću moć u tehnologiji, energiji i infrastrukturi, Kina je postala dominantan akter u globalnoj trgovini, ali i predmet ekonomske konkurencije i političkih pritisaka.

(Telegraf Biznis)