TOP 5 najmoćnijih kompanija SFRJ: Od giganata za ponos, do propasti koja je zatresla region

U socijalističkoj Jugoslaviji postojale su kompanije koje su ne samo zapošljavale desetine hiljada ljudi, već su i izvoznim projektima donosile značajne devizne prihode. Pogledajmo pet najvećih industrijskih giganata, šta su proizvodili, koliko su ljudi zapošljavali i zašto su nestali s tržišta.

1. Jugoslavenska brodogradilišta - kraljevi brodogradnje

Brodogradilišta u Splitu, Rijeci i Puli bila su simbol industrijskog potencijala Jugoslavije. Proizvodili su putničke, teretne i specijalne brodove, koji su se izvozili u SAD, Zapadnu Evropu i Bliski istok. Sa 20.000–30.000 zaposlenih u pojedinim brodogradilištima, posedovali su dokove, montažne i strojarske pogone. Propast je došla zbog visokih troškova proizvodnje, zastarelih tehnologija i konkurencije iz Azije tokom 80-ih i 90-ih.

Teme za vas

2. Rade Končar - elektro i energetski gigant

Zagrebačka kompanija Rade Končar proizvodila je električne uređaje, transformatorе, industrijsku opremu i električne mašine. Sa 10.000-15.000 zaposlenih, imala je fabrike, istraživačke centre i široku distributivnu mrežu. Njihovi proizvodi izvozeni su u Istočnu i Zapadnu Evropu, Bliski istok i Sovjetski Savez. Propast je nastupila zbog zastarele tehnologije, otvorenog tržišta 1990-ih i privatizacije koja nije uspela da zadrži prethodni domet.

3. Energoinvest - energetski i inženjerski lider

Sarajevski gigant Energoinvest bio je ključni izvozni partner u Africi, Bliskom istoku i Sovjetskom Savezu, pružajući električne instalacije i infrastrukturne projekte. Sa 20.000–25.000 zaposlenih, kompanija je imala projektne kancelarije, montažu i proizvodnju opreme. Rat 1992–1995. razorili su proizvodne pogone i tržišta, što je dovelo do dezintegracije u manje firme.

4. IMT - snaga poljoprivrede

Industrija mašina i traktora (IMT) iz Beograda proizvodila je traktore, poljoprivredne mašine i industrijsku opremu. Sa 10.000-15.000 zaposlenih, posedovala je fabrike za montažu, delove i istraživačke laboratorije. Propast je nastupila zbog zastarele proizvodnje, neefikasnog upravljanja i neuspešne privatizacije u 2000-ima.

5. Prvomajska – tekstilna legenda

Zagrebačka Prvomajska proizvodila je konfekciju, odeću i uniforme, izvozeći ih u Zapadnu Evropu i SAD tokom 70-ih i 80-ih. Sa 15.000-20.000 zaposlenih, imala je fabrike, dizajn studije i prodajne salone. Nakon 1990-ih, otvaranje tržišta i jeftinija azijska konkurencija doveli su do privatizacije i smanjenja tržišnog udela.

Ove kompanije su bile stubovi jugoslovenske ekonomije, zapošljavale desetine hiljada ljudi i donosile značajne devize kroz izvoz. Njihova propast povezana je sa zastarelim tehnologijama, otvorenim tržištem, privatizacijom i ratovima, ali njihov uticaj na industrijski razvoj Jugoslavije ostaje neizbrisiv.

(Telegraf Biznis)